Jan Martens / GRIP
2021
Deze solo van en door Jan Martens is een gedanst portret van de Poolse Elisabeth Chojnacka (1939 – 2017), een uitzonderlijk getalenteerde en gepassioneerde muzikante die midden 20e eeuw medeverantwoordelijk was voor de revival van klavecimbelmuziek.
Terwijl in 1968 de Parijse studentenrevolte oude idealen op de helling zette, maakte Elisabeth Chojnacka kennis met avant-garde componisten zoals François-Bernard Mâche en begon ze – naast de eeuwenoude stukken die steeds op haar repertoire bleven staan – ook de weinige hedendaagse werken voor klavecimbel op regelmatigere basis te spelen. Mede door haar talent en doorzettingsvermogen waren er in de jaren zeventig en tachtig een resem componisten (Ligeti, Xenakis, Ferrari, Berio, Halffter, etc.) die nieuw werk schreven voor het klavecimbel, vaak aan Elisabeth Chojnacka opgedragen.
ELISABETH GETS HER WAY wil ode brengen aan deze bijzondere vrouw. De solo is een gedanst portret met een soundtrack die breed gaat, met werk van Nyman over Montague tot Ligeti, alle in een uitvoering van Elisabeth Chojnacka . De ambitie is om al dansend dicht bij de soms complexe partituren te blijven. Jan Martens bespeelt zijn lichaam zoals Elisabeth Chojnacka dat deed met het klavecimbel. Verschillende bewegingsstijlen worden samengebracht, net zoals zij met enkele eeuwen aan muziekgeschiedenis in de vingers moeiteloos tussen registers en genres heen slalomde. De dansante stukken in de solo worden aangevuld met een documentaire laag waarin het werk en leven van Elisabeth Chojnacka auditief aan bod komt, o.a. door interviews met mensen die dicht bij haar stonden.
Jan Martens ging eerder aan de slag met een uitvoering van Elisabeth Chojnacka in any attempt will end in crushed bodies and shattered bones (première op 4 februari 2021), een werk voor 17 dansers. Het concerto voor klavecimbel en strijkers van de Poolse componist Henryk Gorecki, dat ze samen met de London Sinfonietta bracht, speelt een belangrijke rol binnen die productie. In 2021 was het exact vijftig jaar geleden dat Elisabeth Chojnacka haar eerste album uitbracht: Clavecin 2000. Een uitgelezen moment om eer te betonen aan deze opmerkelijke vrouw, met een solo waarin ze de tijd en ruimte krijgt die haar toekomt.
'Niet alleen de energie en concentratie zijn intens, ook de vorm van de danssolo neigt naar het monumentale. Nergens wordt Martens ironisch of verexcuseert hij de macht, of uitzinnige kracht, van het werk van Chojnacka en componisten als Ligeti, Xenakis, Ferrari, Berio, Krauze of Montague, die vaak speciaal voor haar werk schreven. Heavy metal is er niets bij.' - critic’s choice
- Fransien van der Putt, Theaterkrant, 14 juli 2021
'Een gedanste ode aan een Poolse klavecinist – klinkt ontoegankelijk, maar Jan Martens maakt het meeslepend. [...] Door zijn bewegingen ontrafelt hij de complexiteit van de muziek en zorgt hij ervoor dat je aandachtig blijft luisteren. Het levert een overweldigende kennismaking met een briljante muzikant op. De gevarieerdheid van Chojnacka’s repertoire gaat hand in hand met haar adembenemende virtuositeit. [...] Zo spelen alle elementen in Elisabeth gets her way op elkaar in om een zo rijk mogelijk beeld van een unieke kunstenaar te bieden.'
- Marijn Lems, Cultureel Persbureau, 17 augustus 2021
'Danser en choreograaf Jan Martens legt in zijn solo Elisabeth gets her way op zo’n ingenieuze en precieze manier de vinger op de vernieuwende betekenis van Elisabeth Chojnacka (1939-2017) dat je vol bewondering achterblijft.' ★★★★★
- Annette Embrechts, De Volkskrant, 15 juli 2021
'Met haar flamboyante stijl bekeerde ze het grote publiek tot de klavecimbelmuziek, toch geen eenvoudig genre. In zijn intense hommage aan Chojnacka doet Jan Martens precies hetzelfde. [...] Samen met de vele historische referenties in het kostuumontwerp van Cédric Charlier houdt Martens de dans- en muziekgeschiedenis knap levend.' '★★★★☆
- Charlotte De Somviele, De Standaard, 21 september 2021
geselecteerd voor Het TheaterFestival 2022
'Zijn keuze voor een directe vertaalslag tussen dans en muziek – met ritme, emotie en intensiteit als gedeelde factor – maakt de voorstelling uitermate open en toegankelijk. [...] Zo ontpopt Elisabeth gets her way zich tot een uitzonderlijk artistiek essay, tot een hommage van de ene grote artiest aan de andere.'
- Juryrapport Het TheaterFestival 2022
CHOREOGRAFIE EN UITVOERING: Jan Martens
GELUIDSONTWERP DOCUMENTAIRE: Yanna Soentjens
LICHTONTWERP: Elke Verachtert
KOSTUUMONTWERP: Cédric Charlier
VIDEOFRAGMENTEN: © Archives INA
VIDEOMONTAGE: Sabine Groenewegen
MUZIEK: “Tango for Tim” Réf Im: 164578 Musique de Michael Nyman © Chester Music Ltd représentés par Première Music Group; "Phrygian Tucket” by Stephen Montague. Copyright © 2000, Stephen Montague, used by permission of UNITED MUSIC PUBLISHING LTD, England.; “Continuum” by György Ligeti. Het werk wordt gepresenteerd onder toezicht van Auteursbureau ALMO te Antwerpen namens Schott Music.; “Commencement" by Zygmunt Krauze. Copyright © 1982, Sonora Music for Zygmunt Krauze.; "Profil Sonore" by Graciane Finzi. Copyright © 1970, Graciane Finzi.; "Concerto pour Clavecin” by Manuel de Falla (1926).; "Uppon La Mi Re” by Anonymous (16th Century).
OUTSIDE EYE: Marc Vanrunxt, Anne-Lise Brevers en Rudi Meulemans
TECHNIEK: Michel Spang/Elke Verachtert
PRODUCTIE: GRIP (Hanne Doms, Anneleen Hermans, Sam Loncke, Rudi Meulemans, Lize Meynaerts, Klaartje Oerlemans, Jennifer Piasecki, Sylvie Svanberg, Ruud Van Moorleghem, Nele Verreyken)
COPRODUCTIE: DE SINGEL (Antwerpen, BE), Les Hivernales – CDCN d’Avignon (FR), Julidans (Amsterdam, NL), C-TAKT (Limburg, BE) en Perpodium (BE)
INTERNATIONALE SPREIDING: A Propic – Line Rousseau, Marion Gauvent, Lara van Lookeren
RESIDENTIES: DE SINGEL (Antwerpen, BE), Les Hivernales – CDCN d’Avignon (FR), Toneelhuis (Antwerpen, BE), ccBe (Antwerpen, BE), C-TAKT (Limburg, BE) en CND Centre national de la danse (Paris, FR)
MET DE FINANCIËLE STEUN VAN: de Vlaamse Overheid, de Taxshelter van de Belgische Federale Overheid en Cronos Invest
MET DANK AAN: INA - l'Institut National de l' Audiovisuel, Les Ballets de Monte-Carlo sous la Présidence de S.A.R. la Princesse de Hanovre - Direction: Jean-Christophe Maillot, Graciane Finzi, Régis Mitonneau, Anne Montaron, Emmanuelle Tat, François-Bernard Mâche, Zygmunt Krauze, Stephen Montague, Raphaël de Gubernatis, Claire Verlet, Ty Boomershine, Joris van Oosterwijk, Liselotte Sels en Kinga Jaczewska
